W nawiązaniu do artykułu na temat drzwi o zwiększonej odporności na włamanie, publikowanego w stałym dodatku do kwartalnika Okno-Drzwi i Bramy Nr 2/97 i w ramach kontynuacji tego tematu przedstawiamy "Cechy konstrukcyjne drzwi o zwiększonej odporności na włamanie oraz ich wyposażenie". Drzwi - ruchoma część ściany izolującej, umożliwiająca komunikację. Drzwi składają się z ościeżnicy i jednego lub więcej skrzydeł lub ze skrzydeł osadzonych bezpośrednio w otworze budowlanym (Pr PN-B-91000 Stolarka budowlana. Okna i drzwi. Terminologia). Warunki miejscowe, rodzaj i intensywność ruchu osób i towarów oraz określają m.in. rodzaj budowy drzwi, które dzielimy na:
- drzwi rozwierane,
- drzwi przesuwne,
- drzwi wahadłowe,
- drzwi obrotowe.
W dalszej części artykułu omówiono przede wszystkim drzwi rozwierane, inne rodzaje drzwi są w zabezpieczeniu porównywalne. Zdolność do stawiania oporu przez drzwi zależna jest od zastosowanego materiału, konstrukcji drzwi, jak też od zastosowanych okuć. Strona agresji - to wg.PN-90/B-92270 strona określona przez producenta jako "zewnętrzna", niezależnie od kierunku obrotu przy zamykaniu skrzydła drzwiowego. Na rysunku 1 przedstawiono stronę agresji na schematach różnych drzwi.
Drzwi powinny być tak stabilne, by co najmniej posiadały wystarczającą odporność na forsowanie ich ciałem, np. przeciw kopaniu, przeciw rzucaniu przedmiotami, uderzaniu ramieniem (barkiem), jak też przeciw prostym narzędziom, jak np. przyrządy do uderzania, wiercenia, cięcia, piłowania, podważania (dźwignia-łom).
Przy wszystkich drzwiach ścian zewnętrznych, które ograniczają pomieszczenia zabezpieczane chodzi o to, aby skrzydło drzwiowe i ościeżnica, jak też zawiasy, zamek, okucia, zaczep i także zabezpieczenie dodatkowe posiadały certyfikaty na znak bezpieczeństwa B odnośnie ich skuteczności przeciwwłamaniowej. Dlatego też należy odróżnić drzwi z przeciwwłamaniowymi elementami drzwiowymi, od drzwi, które dodatkowo wyposaża się tylko w umiarkowane zabezpieczenie (rys.2).
Przeciwwłamaniowe elementy drzwiowe i dodatkowe wyposażenie drzwi
Przebadane, aprobowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 19 grudnia 1994 r. w sprawie aprobat i kryteriów technicznych dotyczących wyrobów budowlanych (Dz.U.Nr 10 z dnia 8 lutego 1995 r., poz.48), certyfikowane i uznane za właściwe przeciwwłamaniowe elementy drzwiowe, przedstawiają w ramach swej klasy zdefiniowane zabezpieczenie przed włamaniem.
W PN-B-92270 ustalone są minimalne wymagania i metody badań kontrolnych drzwi utrudniających włamanie. Pod nazwą "drzwi o zwiększonej odporności na włamanie" należy rozumieć kompletne elementy drzwiowe. Składają się one z:
a) ościeżnicy (stalowej albo drewnianej) z elementami mocującymi niezbędnymi do zamocowania jej z graniczącymi z nią częściami budynku,
b) skrzydła drzwiowego (płyty),
c) potrzebnych zawias drzwiowych,
d) jednego albo kilku zamków drzwiowych,
e) wymaganych okuć, ew. także jeszcze:
f) zamykacza drzwiowego,
g) szerokokątnego wziernika drzwiowego,
h) wyposażenia dodatkowego, np. uszczelnienia.
Działanie utrudniające włamanie istnieje tylko wtedy, jeżeli poszczególne elementy należące do układu utrudniającego włamania są wbudowane dokładnie według instrukcji montażu. Jeśli okucia drzwiowe i wkładka bębenkowa profilowa nie są dostarczone przez dostawcę drzwi, to wtedy należy stwierdzić, że jako właściwe powinny być stosowane tylko okucia zabezpieczające według PN-B-94410 z ochroną przed wyciągnięciem bębenka i wkładki bębenkowe z ochroną przed przewierceniem według PN-B-94461.
Instrukcja montażu powinna zawierać następujące punkty:
- podanie koniecznych punktów zamocowania,
- dokładne określenie elementów mocujących,
- wskazówkę co do szczególnie dobrych punktów zamocowania w zaczepie i obszarze zawias,
- wskazówkę odnośnie do potrzebnego wypełnienia pustej przestrzeni (uszczelnienia), wytrzymałego na ściskanie, pomiędzy ścianą i drzwiami- w obszarze zamka i zawias,
- wskazówkę co do zachowania szczeliny powietrznej pomiędzy skrzydłem drzwiowym i wrębem ościeżnicy,
- wskazówkę co do zachowania właściwego położenia wkładki bębenkowej na powierzchni skrzydła drzwiowego (ścisłego jej przylegania).
W związku z powyższym drzwi klasyfikuje się analogicznie.Zdolność do stawiania oporu przed włamaniem w istniejących drzwiach może być w danym przypadku podwyższona przez osadzenie: dodatkowego zamka (np. zamek z zasuwką poprzeczną), stabilnych zawiasów drzwiowych, wysokowartościowych zamków i zamknięć bębenkowych, przeciwwłamaniowych tarcz drzwiowych, czopów przeciwwyważeniowych, jak też przeciwwłamaniowych wypełnień (płycin drzwiowych).
Należy zwrócić uwagę, że:
- przeszklenia najbardziej ograniczają zdolność drzwi do stawiania oporu przed włamaniem; dlatego niezbędne są dodatkowe przedsięwzięcia zabezpieczające, jak np. kraty, drugie szyby, z tworzywa sztucznego albo przeszklenia przeciwwłamaniowe,
- drzwi ze słabymi albo wystającymi na zewnątrz zawiasami muszą być zabezpieczone przez czopy przeciwwyważeniowe,
- przy drzwiach wieloskrzydłowych zasuwy blokujące skrzydło drzwiowe muszą u góry i na dole dać się niezawodnie zamknąć przez wystarczająco głębokie wsunięcie się w zaczep rolkowy albo tulejkę w ścianie w posadzce albo co najmniej dać się zabezpieczyć przy pomocy dodatkowej kłódki,
- gdy drzwi, także przez dodatkowe przedsięwzięcia, nie dadzą się wystarczająco zabezpieczyć, to należy je wymienić na przeciwwłamaniowe elementy drzwiowe wg rysunku z PN-B-92270 rys.2 (drzwi - rozmieszczenie elementów).
Normy, czy projekty norm państw europejskich wprowadzają najczęściej 6 klas odporności na włamanie. W tablicy 2 pokazano zestawienie odporności na włamanie oraz przewidywane metody wg Pr ENV 1627-1E:1996 r.
Przykłady konstrukcji drzwi o zwiększonej odporności na włamanie
Konstrukcje drzwi o zwiększonej odporności na włamanie charakteryzują się dużą różnorodnością w zależności od ich przeznaczenia oraz wymogów wytrzymałościowych. Elementy tych konstrukcji oraz ich wyposażenie takie, jak zamki, zawiasy, okucia uchwytowe, czopy przeciwwyważeniowe itp. posiadają jednak cechy powtarzalne, gwarantujące wymagany stopień odporności na włamanie całego układu drzwiowego.
Na przykładzie kilku różnych drzwi pokazujemy podstawowe elementy konstrukcji drzwi o zwiększonej odporności na włamanie. Drzwi firmy "reno safe"- schemat: (rys.3, rys.4) Skrzydło drzwiowe pokryte jest blachą stalową o grubości 2 mm, co w obszarze wrębu przylgowego po zgięciu trzykrotnym stanowi trudną do sforsowania grubość przylgi 6 mm.
Dalsze wzmocnienie skrzydła stanowią ceowniki będące jego szkieletem.
Objaśnienia rysunków 3 i 4:
1. 3 zawiasy łożyskowe na kulkach wraz z dodatkowymi kołkami zabezpieczającymi,
2. stalowa ościeżnica z kształtowników stalowych, zamocowana wielokrotnie w ścianie kotwami o konstrukcji zależnej od rodzaju ściany,
3. zamek główny spełniający funkcję zamykania (z obu stron skrzydła),
4. wkładka bębenkowa (odporna na wiercenie),
5. zamek dodatkowy o funkcji jak zamek główny; w przypadku zamka uruchamianego tylko od strony wewnętrznej pomieszczenia- jego lokalizacja i sforsowanie od strony agresji jest bardzo utrudnione,
6. obszar wrębu przylgowego-blacha o grubości 2 mm, zgięta trzykrotnie, dająca 6 mm grubości przylgi,
7, 8, 9. dodatkowe wzmocnienia skrzydła drzwi.
Skrzydło drzwiowe o zwiększonej odporności na włamanie z zastosowaniem specjalnych płyt drewnianych i wiórowych (rys.5).
TAB.1 Klasy skuteczności przeciwwłamaniowej okuć
| Klasa | Skuteczność przeciwwłamaniowa | Znak |
| 0 | do drzwi wewnętrznych | bez znaku |
| T | do drzwi wewnętrznych wejściowych ogólnego stosowania |
|
| A | do drzwi wewnętrznych wejściowych do mieszkań-wzmocniona skuteczność przeciwwłamaniowa | * |
| B | do drzwi wzmocnionych zewnętrznych i drzwi wzmocnionych wewnętrznych budynków użyteczności publicznej-średnia skuteczność przeciwwłamaniowa | ** |
| C | do drzwi o zwiększonej odporności na włamanie-podwyższona skuteczność przeciwwłamaniowa | *** |
TAB.2
| Klasa odporności | Przewidywana metoda włamania rabunkowego |
| 1 | Przypadkowe próby włamania poprzez rozbicie okna, drzwi lub żaluzji przy użyciu przemocy fizycznej,np. kopania, napierania barkiem, podnoszenia, wyrywania, itp. |
| 2 | Przypadkowe próby włamania poprzez rozbicie okna, drzwi lub żaluzji z dodatkowym użyciem prostych narzędzi, np. śrubokręta, klucza (maszynowego), klina, |
| 3 | Próby włamania rabunkowego przy użyciu dodatkowego śrubokręta oraz łomu stalowego, |
| 4 | Włamania oparte na doświadczeniu, przy dodatkowym użyciu pił, młotków, siekier, dłut oraz przenośnych bateryjnych wiertarek, |
| 5 | Włamania poparte doświadczeniem, z dodatkowym użyciem narzędzi elektrycznych, np. wiertarek, wyrzynarek (do drewna), przenośnych pił oraz szlifierek kątowych z maksymalną średnicą tarczy 125 mm, |
| 6 | Włamania oparte na doświadczeniu, z dodatkowym użyciem narzędzi elektrycznych dużej mocy, np. wiertarek, wyrzynarek, pił, oraz szlifierek kątowych z tarczami o
maks. średnicy 230 mm |
Objaśnienia do rysunku 5:
2) dodatkowe uszczelnienie gumowe obwodowe, z 3 stron,
3) zamek wpuszczany zasuwnicowy o 10 czopach blokujących,
4) wziernik drzwiowy o kącie widzenia 200,
5) zamek zasuwkowy wierzchni-(dodatkowy),
6) klamka z uchwytem gałkowym, tarczami drzwiowymi i wkładką
bębenkową profilową (zabezpieczoną przed przewierceniem),
7) dodatkowy wrąb przylgowy, zabezpieczający z trzech stron,
8) aluminiowy próg podłogowy z gumowym uszczelnieniem
nabiegowym,
9) obwodowa szeroka rama z drewna twardego,
10) dwuteowniki-elementy wzmacniające,
11) specjalna płyta z włókna drzewnego 3X3,5=10,5 mm,
12) mocna specjalna płyta wiórowa 3X11 mm,
13) dodatkowe czopy przeciwwyważeniowe z 4-punktowym
blokowaniem,
14) trzy zawiasy ułożyskowane w łożyskach kulkowych,
15) obwodowe dodatkowe uszczelnienie gumowe, z trzech stron.
Niezależnie od drzwi, które spełniają jedynie funkcje drzwi o zwiększonej odporności na włamanie, produkuje się także drzwi, które spełniają równocześnie funkcje przegrody przeciwpożarowej. Są to drzwi, które oprócz dużej odporności na agresję siłową, czy próby manipulacji przy forsowaniu zamków, posiadają odpowiednią klasę odporności ogniowej.
Drzwi takie można nazwać drzwiami opancerzonymi, czy wręcz pancernymi. Ze względu na bardzo wysoki koszt ich wytworzenia celowe stosowanie takich drzwi jest tam, gdzie wartość mienia chronionego uzasadnia ich stosowanie. Poniżej pokazano przykłady takich drzwi firmy Dierre.
Na zewnątrz opancerzone drzwi wyglądają jak zwykły mebel z pełnego lub laminowanego drewna. W rzeczywistości, są one zbudowane z bloku warstw stalowych, konstrukcji przekładkowej utworzonej z galwanizowanych blach stalowych o grubości 12/10 mm zgrzewanych w formie struktur pionowych profili typu V mocowanych na tłoczonej ramie stalowej.
Tego typu budowa jest najlepszym zabezpieczeniem przed dokonaniem włamania. Zmieniające się nachylenie wewnętrznych profili wzmacniających efektywnie konstrukcje uniemożliwiają włamanie przy użyciu piły mechanicznej lub szlifierki kątowej. Specjalny sposób zawieszenia na zawiasach daje w rezultacie wytrzymałość ogólną na rozerwanie rzędu 5000 kg.
Utwardzenie elementów stalowych przez hartowanie lub wykonanie ze stali manganowej o wysokiej wytrzymałości zabezpiecza przed najbardziej nawet wyrafinowanym atakiem na elementy zamykające drzwi pancerne (rys.6,7).
Przykłady wariantów blokad skrzydeł drzwiowych poprzez zasuwki i bolce przeciwwyważeniowe oraz rozmieszczenie kotew mocujących ościeżnice pokazują rysunki 8-10.
W niniejszym artykule przedstawiono schematycznie, dla celów poglądowych, przykładowe rozwiązanie konstrukcji drzwi o zwiększonej odporności na włamanie. Wariantowość rozwiązań konstrukcji drzwi, jak również doboru okuć, nie jest ograniczona.
Należy jednak mieć na uwadze, że jednym z podstawowych warunków skuteczności zabezpieczeń jest również kompleksowy ich charakter. Nawet najlepszy zamek nie jest w stanie zapobiec włamaniu, gdy jest zamontowany na drzwiach łatwych do wyważania i na odwrót.
W przypadku domów jednorodzinnych okno jako droga wtargnięcia do wnętrza mieszkania zajmuje pierwsze miejsce przed drzwiami i prowadzi w statystyce włamań ze wskaźnikiem 40%. Istotnym słabym punktem jest tutaj przeszklenie. W domu wielorodzinnym natomiast drzwi wejściowe do mieszkań są przy wskaźniku ok.60% stale jeszcze głównym celem agresji.
Szczególnie zauważalne jest, że prawie jedna trzecia włamań przez okno i drzwi balkonowe możliwa była bez istotnych uszkodzeń elementów budowlanych. Z tego wynika wyraźnie, że środki zabezpieczające są tutaj niewystarczające. Sformułowanie zatem wymagań dotyczących utrudnienia włamania przez okno jest z tego względu pilną potrzebą i dlatego temat ten-zwiększenie odporności okien i drzwi balkonowych na włamanie- będzie także przedmiotem naszych rozważań w cyklu niniejszych artykułów. Artykuł następny będzie zawierał szczegółową charakterystykę techniczną elementów i wyposażenia drzwi, takich jak ościeżnica, zamek, zawias, okucia uchwytowe i tak dalej.
inż. A.Jurga, inż.Z.Korbanek , mgr inż.Z.Lenarski
przedruk z kwartalnika: OKNO nr.1
Innym bardzo praktycznym udogodnieniem jest system Win-Click. Jest to specjalny uchwyt montowany na zewnętrznej części skrzydła. Dzięki niemu wychodząc na balkon w prosty sposób zatrzaśniemy drzwi balkonowe bez konieczności ich zamykania przy pomocy klamki. To wygodne rozwiązanie sprawia, że będąc na balkonie lub tarasie, nie musimy już obawiać się przeciągu powodującego obijanie pobliskich mebli czy ścian przez otwierające się drzwi. System Win-Click uchroni nas również przed hałasami dobiegającymi z mieszkania, jeśli w ciszy i spokoju chcemy zrelaksować się na świeżym powietrzu. To praktyczne i wygodne rozwiązanie z całą pewnością zostanie bardzo szybko docenione przez klientów.
)
)
Tegoroczną nowością w zakresie produktów firmy GERDA są dwa nowe modele drzwi TT i GTT drzwi o podwyższonej odporności na włamanie przeznaczone do zastosowania jako drzwi zewnętrzne i wewnętrzne wejściowe w budownictwie jedno- i wielorodzinnym. 
Stopień trudności naprawy w dużej mierze zależy od materiału, z którego wykonane są drzwi.
